Podstawowym założeniem metody Instrumental Enrichment jest to, że każdy człowiek, niezależnie od wieku, może aktywnie rozwijać swoje funkcje poznawcze (takie jak pamięć, myślenie, planowanie, wnioskowanie, podejmowanie decyzji itd.). Jest to możliwe dzięki plastyczności ludzkiego mózgu, tj. możliwości tworzenia nowych połączeń neuronalnych
w mózgu w wyniku ćwiczeń (również u osób dorosłych).
Instrumental Enrichment to terapia rozwijająca procesy poznawcze. Najważniejszy jest tutaj proces myślenia, który prowadzi do rozwiązania zadania, a nie samo zadanie. W czasie sesji terapeuta posługuje się mediacją - nie podaje gotowych rozwiązań, lecz zadaje pytania, które pomagają w samodzielnym ich znajdowaniu.
Program terapii polega na uczeniu się różnego rodzaju strategii, które można elastycznie stosować nie tylko w rozwiązywaniu zadań, ale przede wszystkim w radzeniu sobie z problemami życia codziennego. Tak określony cel terapii sprawia, że uczestnik rozwija samodzielność w myśleniu, umiejętność rozumienia związków logicznych
oraz zdolność do krytycznej oceny tworzonych przez siebie rozwiązań. Ponadto metoda ta obniża lęk przed popełnieniem błędu, rozwija motywację wewnętrzną i wpływa pozytywnie na samoocenę.